Χαζεύοντας από τον δρόμο την επιβλητική καμινάδα του πρώην εργοστασίου Πλίνθο – Κεραμοποιίας Δηλαβέρης, στην περιοχή της Λεύκας, έχεις την αίσθηση ενός σιωπηλού μνημείου που φαίνεται να στέκει μόνο του, ξεχασμένο από τον χρόνο.
Πλησιάζοντας, όμως, περισσότερο, η αίσθηση αυτή έρχεται αντιμέτωπη με το άκουσμα γέλιων και παιδικών φωνών. Στο κέντρο του χώρου αντικρίζεις μία μεγάλη και πολύ προσεγμένη πλατεία, γύρω γύρω δενδροφυτεμένα μεγάλα παρτέρια, πίσω από τις στοές των κάμινων μία παιδική χαρά και, φυσικά, η καμινάδα και τα καμίνια που δεσπόζουν στο χώρο.
Η ψηλή επιβλητική καμινάδα, που αχνοφαίνεται από την αρχή της Θηβών, είναι ένα βιομηχανικό μνημείο, που θυμίζει την εποχή που ο Πειραιάς άρχισε να γίνεται τόπος βιομηχανικής ανάπτυξης και σταδιακής ευημερίας.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, η περιοχή της Λεύκας – Παλιά Κοκκινιά, έγινε σημείο αναφοράς για τα εργοστάσια μωσαϊκών πλακών και κεραμοποιίας. Ο Ευστάθιος Δηλαβέρης ήταν αυτός ο οποίος ίδρυσε το 1888 το πρώτο στην Ελλάδα εργοστάσιο μωσαϊκών πλακών, το 1897 το εργοστάσιο κεραμοποιίας και αργότερα, το 1902, επεκτείνοντας τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες, ίδρυσε ένα ακόμη εργοστάσιο ‘’ Ευρωπαϊκών Κεράμων και Μωσαϊκών Πλακών’’. Ο Ευστάθιος Δηλαβέρης ήταν επίσης ο πρώτος που εισήγαγε τα επίπεδα κεραμίδια, τύπου Μασσαλίας και χρησιμοποίησε για την παραγωγή τους ατμοκίνητα μηχανήματα. Οι πλάκες Δηλαβέρη κοσμούν ακόμη και σήμερα πολλά δημόσια κτίρια όπως το κατάστημα της Εθνικής Τράπεζας στον Πειραιά, το Τζάνειο Νοσοκομείο, το Νοσοκομείο Ευαγγελισμός κ.α.
Το 1935, ο Κρίτων Δηλαβέρης, υιός του Ευστάθιου, συνέχισε την επέκταση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων της οικογένειας, ιδρύοντας το εργοστάσιο Πλίνθο- Κεραμοποιίας Δηλαβέρης, το οποίο λειτούργησε μέχρι το 1970. Το 1972, μετά τον θάνατο του, ο χώρος αυτός του εργοστασίου, όπως και αρκετοί άλλοι, περιήλθαν στην δικαιοδοσία του Δήμου Πειραιά.
Με απόφαση της τότε υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη, το εργοστάσιο κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο αλλά, δυστυχώς, πριν προλάβει να ψηφιστεί, ο δήμαρχος του Πειραιά Γιάννης Παπασπύρου, το γκρέμισε. Τα μόνα που σώθηκαν από την αυθαίρετη αυτή πράξη του τότε δημάρχου είναι η ψηλή καμινάδα και ένα μέρος από τα καμίνια.
Το πρώην εργοστάσιο, ωστόσο, κατάφερε να γεμίσει ξανά με φωνές και γέλια ανθρώπων.
Γονείς με τα παιδιά τους, παππούδες με τα εγγόνια τους αλλά και οι κάτοικοι της περιοχής, δίνουν καθημερινά στο χώρο ζωή συνυπάρχοντας αρμονικά με την μνήμη και την ιστορία του τόπου τους.
Επιμέλεια / Φωτο: Μαρία Ηλιοπούλου